ปัญหาเกี่ยวกับระบบทางเดินอาหาร เช่น ปวดท้อง แน่นท้อง กรดไหลย้อน เลือดออกทางเดินอาหาร หรือการถ่ายผิดปกติ เป็นอาการที่หลายคนอาจมองข้าม แต่แท้จริงแล้วอาจเป็นสัญญาณของโรคสำคัญ เช่น แผลในกระเพาะอาหาร เนื้องอก หรือมะเร็ง หากตรวจพบเร็ว การรักษาจะได้ผลดีกว่าและลดความเสี่ยงในระยะยาว หนึ่งในวิธีการตรวจที่มีประสิทธิภาพที่สุดคือ การตรวจส่องกล้องระบบทางเดินอาหาร (Endoscopy) ซึ่งแบ่งออกเป็น 2 รูปแบบหลัก ได้แก่

• Gastroscopy (การส่องกล้องกระเพาะอาหาร) : ใช้ตรวจตั้งแต่หลอดอาหาร กระเพาะอาหาร และลำไส้เล็กส่วนต้น เหมาะสำหรับผู้ที่มีอาการกรดไหลย้อนบ่อย ปวดท้องเรื้อรัง อาหารไม่ย่อย หรือสงสัยมีแผลในกระเพาะ
• Colonoscopy (การส่องกล้องลำไส้ใหญ่) : ใช้ตรวจดูเยื่อบุภายในลำไส้ใหญ่และทวารหนัก เหมาะสำหรับผู้ที่มีอาการถ่ายเป็นเลือด ถ่ายผิดปกติบ่อย หรือผู้ที่อายุ 45–50 ปีขึ้นไปเพื่อตรวจคัดกรองมะเร็งลำไส้ใหญ่

ทำไมการส่องกล้องจึงสำคัญ

• วินิจฉัยได้ตรงจุด : เห็นแผล รอยอักเสบ หรือติ่งเนื้อได้ชัดเจน
• ตรวจหามะเร็งระยะเริ่มต้น : ทั้งกระเพาะและลำไส้ใหญ่ ซึ่งหากพบเร็ว โอกาสรักษาหายสูง
• เก็บชิ้นเนื้อ (Biopsy) : เพื่อตรวจยืนยันทางพยาธิวิทยา
• ใช้รักษาได้ทันทีบางกรณี : เช่น ห้ามเลือดจากแผล หรือตัดติ่งเนื้อ (polyp) ออกจากลำไส้ใหญ่

ใครบ้างที่ควรตรวจ

• ผู้ที่มีอาการปวดท้อง แน่นท้อง กรดไหลย้อนเรื้อรัง
• ผู้ที่มีอาการถ่ายผิดปกติ เช่น ถ่ายเป็นเลือด ท้องเสียเรื้อรัง หรือท้องผูกเรื้อรัง
• ผู้ที่อายุ 45–50 ปีขึ้นไป ควรตรวจ Colonoscopy แม้ไม่มีอาการ เพื่อคัดกรองมะเร็งลำไส้ใหญ่
• ผู้ที่มีประวัติครอบครัวเป็นมะเร็งกระเพาะอาหารหรือลำไส้ใหญ่
• ผู้ที่มีภาวะโลหิตจางโดยไม่ทราบสาเหตุ

การเตรียมตัว
การส่องกล้องทั้ง Gastroscopy และ Colonoscopy เป็นหัตถการที่ปลอดภัย ปัจจุบันมีการใช้ยาระงับความรู้สึกระหว่างตรวจ ทำให้ไม่รู้สึกเจ็บ ซึ่งจะมีการเตรียมตัวก่อนตรวจ เช่น การงดอาหาร (สำหรับ Gastroscopy) และการล้างลำไส้ (สำหรับ Colonoscopy) เพื่อให้ผลตรวจชัดเจนที่สุด